با پیشرفت سازوکارهای مالی در سال های اخیر و گسترده شدن فعالیت های بورس اوراق بهادار تهران، فرابورس، بورس کالا و بورس انرژی، نهادهای مالی متعددی به وجود آمدند. شرکت های سرمایه گذاری یکی از همین نهادها هستند که در حال حاضر خدمات متعددی را در حوزه خرید و فروش سهام و...ارائه می کنند. در واقع، هدف اصلی از تاسیس چنین شرکت هایی، تسهیل و فراهم کردن زمینه برای سرمایه گذاری افراد در قالب این شرکت ها است و تجربه ها نشان داده است که این نهادها می توانند خدمات و فعالیت های گسترده ای را برای سرمایه گذاران به وجود بیاورند. در ادامه مقاله به معرفی شرکت های سرمایه گذاری و همچنین گروه سرمایه گذاری ها در بورس ایران می پردازیم.
شرکت سرمایه گذاری سرمایه چیست؟
براساس بند 21 ماده یک قانون بازار اوراق بهادار، شرکت سرمایه گذاری (Investment Company) از مصادیق نهادهای مالی می باشد که حرفه اصلی و در واقع موضوع اصلی فعالیت آن در اساسنامه، سرمایه گذاری در سهام، سهم الشرکه، واحدهای سرمایه گذاری صندوق ها یا سایر اوراق بهادار دارای حق رای شرکت ها، موسسات یا صندوق های سرمایه گذاری با هدف کسب انتفاع بدون کسب کنترل یا نفوذ قابل ملاحظه در شرکت، مؤسسه یا صندوق سرمایه گذاری سرمایه پذیر در چارچوب قوانین و مقررات است. توجه داشته باشید که فعالیت این شرکت ها در حوزه و محدوده مشخص شده توسط سازمان بورس و اوراق بهادار است و عملکرد آن ها توسط این نهاد ارزیابی می شود.
در واقع، شرکت های سرمایه گذاری نهادهایی هستند که با گردآوری افراد متخصص در حوزه بازارهای مالی، اقتصاد، تحلیل بنیادی و...، اقدام به خرید و فروش سهام شرکت ها و یا دیگر اوراق بهادار در بازار سرمایه می کنند و یک پرتفوی متشکل از دارایی های مختلف تشکیل می دهند. لازم به ذکر است که پرتفوی شرکت های سرمایه گذاری، فقط به سهام شرکت های بورسی ختم نمی شود و گستره سرمایه گذاری آن ها ممکن است شرکت های غیربورسی را نیز با خود همراه کند.
تفاوت شرکت های سرمایه گذاری با هلدینگ
سوالی که پیش می آید این است که با تعریفی که از شرکت های سرمایه گذاری گفته شد، این نهادها چه تفاوتی با شرکت های مادر (هلدینگ) دارند؟ پاسخ این سوال را بایستی در اهداف این 2 نهاد جستجو کرد؛ به این معنا که یک شرکت سرمایه گذاری، تنها با هدف کسب سود و منفعت اقدام به خرید و فروش سهام شرکت ها می کند، به اینصورت که اگر قیمت سهام از ارزش ذاتی آن بالاتر برود، آن را می فروشند و در طرف مقابل، وقتی که قیمت سهام به زیر ارزش ذاتی برسد، شروع به خرید می کنند. بنابراین، این شرکت ها هیچگونه دخل و تصرفی در روند مدیریتی شرکت هایی که سهام آن را خریده اند، ندارند.
اما نوع فعالیت و اهداف شرکت های هلدینگ متفاوت است؛ به این معنا که اکثر شرکت های هلدینگ با هدف در اختیار گرفتن بخشی از مدیریت شرکت ها، سهام آن ها را خریداری می کنند و الزاما معاملات و خرید و فروش های آن ها برای کسب سود نیست.
برای تاسیس یک شرکت سرمایه گذاری، چقدر سرمایه لازم است؟
مطابق مصوبه مورخ 1391/6/25 هیات مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار، حداقل سرمایه شرکت های سرمایه گذاری و مادر (هلدینگ) مبلغ یکصد میلیارد ریال (10 میلیارد تومان) تعیین شده است.
انواع شرکت های سرمایه گذاری
این شرکت ها انواع مختلفی دارند و به لحاظ ساختار، آن ها را می توان با 4 دیدگاه دسته بندی کرد:
1) برحسب حوزه فعالیت
- شرکت سرمایه گذاری با حوزه فعالیت عام
- شرکت سرمایه گذاری با حوزه فعالیت خاص
2) برحسب نوع فعالیت
- شرکت‌هایی با فعالیت عام
- شرکت‌هایی با فعالیت خاص
3) برحسب پذیرش در بازار بورس
- شرکت های سرمایه گذاری پذیرفته شده در بورس
- شرکت های خارج از بورس
4) برحسب نوع مالکیت
- شرکت سرمایه گذاری با مالکیت دولتی
- شرکت سرمایه گذاری با مالکیت خصوصی
- شرکت سرمایه گذاری وابسته به نهادهای عمومی غیردولتی
- شرکت سرمایه گذاری با مالکیت مختلط
شرکت های سرمایه گذاری در بورس
حوزه فعالیت این شرکت ها به بازار سرمایه نیز رسیده است و در این بازار، گروهی تحت عنوان «سرمایه گذاری ها» وجود دارد که در حال حاضر میزبان تعداد زیادی از این شرکت ها است و به لحاظ ارزش بازار، می توان آن را به عنوان یک گروه متوسط در نظر گرفت. شرکت های فعال در گروه سرمایه گذاری ها عبارت اند از:
- سرمایه گذاری تدبير گران فارس و خوزستان (سدبير)- بازار اول فرابورس
- سرمايه گذاری صبا تامين (صبا)- بازار اول فرابورس
- سرمایه گذاری و خدمات مديريت صندوق بازنشستگی كشوری (مديريت)- بازار اول فرابورس
- سرمايه گذاری مالی سپهر صادرات (وسپهر)- بازار اول فرابورس
- سرمايه گذاری سبحان (وسبحان)- بازار اول فرابورس
- گسترش سرمايه گذاری ايرانيان (وگستر)- بازار اول فرابورس
- مجتمع صنايع و معادن احياء سپاهان (واحيا)- بازار پايه زرد فرابورس
- سرمايه گذاری پارس آريان (آريان)- بازار پايه زرد فرابورس
- سرمايه گذاری مس سرچشمه (سرچشمه)- بازار دوم فرابورس
- سرمايه گذاری هامون صبا (وهامون)- بازار اول فرابورس
- سرمايه گذاری ملت (وملت)- بازار پايه نارنجی فرابورس
- سرمايه گذاری آوا نوين (وآوا)- بازار اول فرابورس
- سرمايه گذاری پويا (وپويا)- بازار اول فرابورس
- سرمايه گذاری افتخار سهام (وفتخار)- بازار پايه زرد فرابورس
- شركت سرمايه گذاری اعتلاء البرز (اعتلا)- بازار اول فرابورس
- سرمايه گذاری جامی (وجامی)- بازار پايه زرد فرابورس
- سرمايه گذاری وثوق امين (وثوق)- بازار پايه زرد فرابورس
- سرمايه گذاری ساختمانی نوين (وثنو)- بازار پايه زرد فرابورس
- تكادو (وكادو)- بازار پايه زرد فرابورس
- سرمايه گذاری ارس صبا (وارس)- بازار پايه زرد فرابورس
- سرمایه گذاری کارکنان صنعت برق زنجان وقزوی (وبرق)- بازار پايه زرد فرابورس
- شركت توسعه اقتصادی آرين (وآرين)- بازار پايه زرد فرابورس
- گروه صنايع معادن فلات ايرانيان (فلات)- بازار پايه زرد فرابورس
- مديريت سرمايه گذاری كوثر بهمن (وكبهمن)- بازار اول فرابورس
- احياء صنايع خراسان (واحصا)- بازار پايه زرد فرابورس
- گروه توسعه مالی مهر آيندگان (ومهان)- بازار دوم فرابورس
- سرمايه گذاری معيار صنعت پارس (معيار)- بازار پايه زرد فرابورس
- سرمايه گذاری صنايع ايران (وايرا)- بازار پايه زرد فرابورس
- سرمایه گذاری چشم انداز توسعه شمال (وشمال)- بازار پايه نارنجی فرابورس
- سرمايه گذاری نيروگاهی ايران (وسنا)- بازار پايه زرد فرابورس
- سرمايه گذاری توسعه گوهران اميد (گوهران)- بازار دوم فرابورس
- سرمايه گذاری لقمان (ولقمان)- بازار پايه زرد فرابورس
- سرمايه گذاری ايساتيس پويا (ويسا)- بازار پايه زرد فرابورس
- سرمايه گذاری اقتصاد نوين (سنوين)- بازار پايه زرد فرابورس
- سرمایه گذاری آرين توسكا (وآتوس)- بازار پايه زرد فرابورس
- سرمایه گذاری امين توان آفرين ساز (وامين)- بازار پايه زرد فرابورس
- سرمایه گذاری فنی و مهندسی مشانير (ومشان)- بازار پايه زرد فرابورس
سودآوری شرکت های سرمایه گذاری به چه شکل است؟
فعالیت اصلی این شرکت ها به اینصورت است که با در اختیار داشتن مبلغی معین، اقدام به سرمایه گذاری در گروه ها و شرکت های مختلف بورسی یا خارج از بورس می کنند و یک پرتفوی تشکیل می دهند و عملکرد یک شرکت سرمایه گذاری کاملا وابسته به بازدهی دارایی های داخل سبد سرمایه گذاری خود است و به طور کلی، این شرکت ها از 2 راه می توانند بازدهی خلق کنند:
1) سود نقدی
یکی از ویژگی های بسیار خوب بازار سهام، تقسیم سود نقدی در بین سهامداران است؛ اما سوال مهم این است که یک شرکت سرمایه گذاری، چگونه می تواند به ازای هر سهم، بازدهی داشته باشد؟ همانطور که گفته شد، شرکت سرمایه گذاری در سهم ها و شرکت های مختلف، سرمایه گذاری می کند و خود این سهم ها که داخل پرتفو هستند، سودسازی دارند و سود این شرکت سرمایه گذاری نیز به شکل غیرمستقیم ناشی از سودسازی شرکت هایی است که سهام آن ها در پرتفوی سرمایه گذاری وجود دارد.
به عنوان مثال، یک شرکت سرمایه گذاری، بخشی از پرتفوی خود را به خرید سهام یک شرکت پتروشیمی اختصاص می دهد و این شرکت پتروشیمی، به ازای هر سهم، 800 تومان سود تقسیم کرده است؛ بنابراین، شرکت سرمایه گذاری که سهام این پتروشیمی را در اختیار دارد، از سود تقسیمی پتروشیمی منتفع می شود و این شرکت سرمایه گذاری نیز، سود بدست آمده را در بین سهامداران خود تقسیم می کند. در واقع، در اینجا 2 مرحله رخ داده است: در مرحله اول، پتروشیمی به شرکت سرمایه گذاری سود داده است و در مرحله دوم، این شرکت سرمایه گذاری، سود بدست آمده را در بین سهامداران تقسیم کرده است.
2) رشد قیمت دارایی های داخل پرتفوی
همانطور که گفته شد، شرکت های سرمایه گذاری سبد متنوعی از دارایی های مختلف (سهام، اوراق مشارکت و...) را در اختیار دارند؛ بنابراین، وقتی که قیمت این دارایی ها به هر دلیلی بالا می رود، ارزش سبد شرکت سرمایه گذاری نیز افزایش پیدا می کند و این موضوع، خود را در قیمت سهام این شرکت سرمایه گذاری نشان می دهد.
به عنوان مثال، ارزش دارایی های داخل پرتفوی یک شرکت سرمایه گذاری به میزان 30 درصد بالا رفته است، بنابراین قیمت دارایی های در اختیار این شرکت، به اندازه 30 درصد افزایش پیدا می کند. قطعا این موضوع باعث بالا رفتن قیمت سهام شرکت سرمایه گذاری مذکور می شود.
جمع بندی
پیچیده شدن فعالیت ها و سازوکارهای اقتصادی باعث به وجود آمدن نهادهای مالی متعددی شده است. یکی از همین نهادها، شرکت های سرمایه گذاری هستند که فعالیت آن ها در حوزه خرید و فروش دارایی های مختلف مانند سهام، اوراق بهادار و...است و ساختار آن ها با شرکت های هلدینگ تفاوت دارد و در حال حاضر گروهی تحت عنوان «سرمایه گذاری ها» در بازار سرمایه به وجود آمده است که میزبان این شرکت ها می باشد.